بنام خداوند جان خرد
دریاها ؟ هشداری که جدی گرفته نشد تا به فاجعه تبدیل شد
چند روزی است که یک خبر زیست محیطی باعث پریشان حالی فعالان و دوستداران محیط زیست و و حتی مردم عادی شده است و آن خبر نیست ؛ جزء " بعلت آلودگی شدید آب دریا در بعضی از سواحل دریا ؛ امسال مردم از شنا کردن دراین سواحل خودداری کنند ". این خبر در حوزه محیط زیست می تواند خیلی مهم باشد ؛ شاید برای برخی از مسئولین راحت ترین راه ممکن همان شنا نکردن مردم در دریا باشد . ولی پشت این خبر فجایع زیست محیط ؛ اقتصادی و روانی زیادی نهفته است که امیدوارم مسئولین بدون کوچکترین لحظه ای سستی برای رفع مشکلات و معضلات زیست محیطی دریاها اقدام نمایند .
لذا این مشکلات از چند بعد قابل بررسی می باشند که عبارتند از :
1 – آلودگی دریا از نظر بعد روانی در زندگی مردم می تواند تاثیر زیادی داشته باشد . زیرا در حالی که سالانه چند میلیون نفر جهت گردش به شمال کشور و یا به دریا جنوب می روند و یکی از دلیل اصلی آنان جهت رفتن به کنار دریا شنا کردن در دریا می باشد حال به آنان بگویند امکان شنا در دریا نیست و یا فرض کنید که کسی تمام مسافت جاده شمال را رفته است و به کنار دریا رسیده است برایش ممکن نباشد که تنی به آب بزند یا اگر در دریا شنا کرد فردا آن روز انواع و اقسام مریضها پوستی و غیره را گرفت و آیا هزینه های بعدی درمان ناشی از این آلودگی ها چه برای شناگران که به آلوده بودن دریا اهمیت نمی دهند و چه برای کسانیکه کسب کار آنان در دریا می باشد و به عللی باید . وقتی شنا که یکی از ورزشهای است که در قرآن کریم از آن یاد شده است ؛ بر اثر سهل انگاری دیگران برای مردم غیر ممکن می شود ؛ چه باید کرد ؟ آیا محروم کردن مردم از تفریحات سالمی مانند شنا کردن دریا ؛ مشکلات روحی روانی بعدی نخواهد داشت ؟ ( هر سال در فصلهای گرما سال پنجشنبه جمعه آنقدر ماشین به سمت شمال در تردد است که خیلی وقتها آنان با ترافیک های بالای ده ساعت روبرو می شوند ولی باز هم علاقه مردم به کنار دریا رفتن کم نمی شود )
2 – آلودگی دریا از نظر بعد اقتصادی نیز به دو دلیل مهم می باشد دلیل اول اینکه هزاران نفر از طریق ؛ خود دریا کسب درآمد می کنند که مثلا" از طریق صید آبزیان ؛ کشتیرانی در دریا و غواصی ... و غیره ؛ اگر این آلودگیها باعث مرگ میر آبزیان شود که با کاهش صید به همراه باشد و یا صیادی در دریا به علت آلودگی شدید غیر ممکن گردد چه چاره ای برای آینده آنان اندیشده می شود و دلیل دوم اینکه بخشی از مردم از طریق توریسم و گردشگری مسافران شمالی یا جنوب ؛ تامین معاش می کنند حال وقتی مسافران و یا گردشگر دریا کم شوند ؛ می دانید چه بخش عظیمی از مردم از نظر هتلها ؛ رستورانها ؛ تولید کنندگان صنایع دستی ؛ مغازه داران ؛ .... از کار بیکار و یا با رکود کاری مواجه خواهند شد .
3 –خبر آلودگی دریا می تواند از نظر سلامتی نیز خیلی مهم باشد چون از همین دریا روزانه هزاران تن ماهی ؛ میگو؛ صدف و ... صید می شود که اگر آلودگی دریا بیش از حد مجاز باشد و این آلودگی به آبزیان هم سرایت کند مردم به خاطر مشکلات بهداشتی چه از نظر خوردن (مسمویت غذائی ) و هم از نظر نخوردن این اقلام ( کمبود مواد پروتئینی و ویتامینها در بدن در اثر استفاده نکردن ) و یا مصارف دیگر محروم شوند( یکی از توصیه های جدی ائمه (ع) و پزشکان و روانشناسان خوردن ماهی و فراورده های حلال گوشت دریا می باشد) می دانید چه مشکلاتی برای سلامتی انسانها بوجود می آئید ؟ .
جا دارد اینجانب به اولین خاطره زیست محیطی خود را که جهت پاکسازی دریا خزر به شمال رفته بودیم را بیان کنم و سپس به بقیه مطلب بپردازم .
در سال 1378که تازه فعالیتهای زیست محیطی را شروع کرده بودم در دومین پاکسازی محیط زیست که شرکت کرده بودم پاکسازی دریا خزر بود .این برنامه در شهریورآن سال برگزار شد . در آن سال جبهه سبز ایران بانی برگزاری این مراسم بود .در آن سال برنامه پاکسازی در 33 نقطه از سواحل دریا خرز که حد فاصل بابلسر و بندر انزلی بود انجام شد . افتتاحیه برنامه اصلی در روز پنجشنبه 16/6/78 در بابلسر بود که با حضور مسئولین محلی و مردم بابلسر در یکی از پارگینک های ساحل دریا برگزار شد و اختتامیه آن در روز بعد در بندر انزلی برگزار شد. ما در بابلسر به دوستان ملحق شدیم و تا آخر برنامه با آنان همراه بودیم . در این برنامه دو دستگاه اتوبوس در اختیار جبهه سبز قرار داشت که فعالین محیط زیست و اساتید دانشگاهها از جمله جناب دکتر کهرم ومسئولین محیط زیست از جمله دکتر حجت ویکی از معاونین وزیر کشاورزی وقت ومسئولین تشکلهای زیست محیطی حضور داشتن . همچنین یک تیم از خبرنگاران چند روزنامه نیزدر برنامه حضور داشتن که اخباری و گزارشهای عالی تهیه و در جراید چاپ کردن و در آن برنامه متاسفانه از صدا و سیما خبرنگار و فیلمبرداری حضور نداشت ولی خبرنگار وفیلمبردار شبکه الجزیره در برنامه حضور داشتن و یکی از نکات بسیار بارز و ناگوار این برنامه (در ده سال پیش ) وجود زباله های زیاد در کنار ساحل بود در نقاطی که پاکسازی انجام می شد بقدری زباله جمع می شود که انگار مردم فقط برای ریختن زباله به کنار دریا آمده اند . یکی از موارد مهم برنامه اختتامیه و گزارش پس از آن بود که هیچ یک از مسئولین شهر انزلی در برنامه حضور نداشتن و چند روز بعد در یکی از روزنامه ها خبری خواندم که خیلی تلخ بود ؛ و خبر این بود که زباله های که در بندر انزلی توسط فعالین محیط زیست جمع آوری شده بود روز بعد تمام زباله ها حال نمی دانم به دستور چه کسی در بندر انزلی به دریا ریخته شده بود حال شما خود فکر بکن که به این دریا چه گذشته است
اگر بخواهیم به علل اتفاقاتی که باعث شده است تا دریا های ما این چنین آلوده شده اند را بررسی کنیم (که دیگر از مرز هشدار گذشته است و به یک فاجعه زیست محیطی تبدیل شده است ) می توان به نکات زیر پرداخت
ا – پس از کشف نفت و استخراج آن توسط انسان ؛ به علت کار برد زیاد آن در زندگی روزمره ( چه در زندگی شهری و چه از نظر استفاده صنعتی ) باعث شد که آلاینده های زیست محیط در زندگی مردم با سرعت زیاد رشد کنند ولی وجود نفت در دریا ها بعلت استخراج نفت در سواحل دریا و یا در خود دریا و یا تخلیه مواد نفتی در رودخانه ها می باشد که مخصوصا" در مراحل اکتشاف و استخراج آزمایش در حین استخراج ماده نفتی به آب دریا وارد می شود و از طرفی استخراج نفت به بیش از صد سال بر می گردد و در قدیم که اطلاعات زیست محیطی در مورد آلودگی مواد نفتی زیاد نبود باعث شده مقدار زیاد مواد نفتی در دریا وارد شده و به علت وزن حجمی خود در سطح آب دریا شناور باشند و چون این ماده چرب می باشد به هر جسمی برخورد کند اثر لکه چربی آن کاملا" مشخص می باشد که در هنگام شکار پرندگان از دریا باعث آلودگی بدن آنان می شود و از طرف این ماده در هنگام تغدیه جانوران دریای از آبهای آلوده باعث مسمویت آنان می شود و باعث مرگ میر آبزیان دریای شده است از طرفی وجود تعداد زیاد نفتکشهای غول پیکر در دریا ها ( به خاطر پایین بودن هزینه حمل و نقل از طریق دریا ) خیلی زیاد است حال اگراز این کشتی ها یا نفتکشها فقط تعدادی داری نشئت باشند یا آنکه نفتکشی با محموله نفت غرق شود می تواند برای دریا ها فاجعه های وحشتناکی بی آفریند و همچنین کشتی ها و قایق ها داخل دریا از مواد نفتی سنگین مانند گازوئیل برای سوخت موتور خود استفاده می کنند . خواهی نخواهی مقدار مواد نفتی نیز از طریق موتور های دیزلی این وسایل وارد آب دریا می شود اگر این دریا چقدر گنجایش این همه مواد آلایند را دارد ؟ (حتی من در مقاله خواندم که نقتکشها وقتی می خواهند داخل تانکرهای خود را شستو شو دهند این کار را با آب دریا انجام می دهند )
2 – هر دریا و دریایچه منابع آب اصلی خود را از بارش برف و باران در خشکی ها سر چشمه می گیرد حال فرض کنید مقداری باران در منطقه کوهستانی ببارد و این باران با جاری شدن در سطح زمین می خواهد خود را به دریا برساند حال اگر در مسیر این آب در سطح زمین و رودخانه ها انواع و اقسام آلودگیها وجود داشته باشد در نهایت این میهمان ناخوانده همراه با جریان آب به دریا می ریزند این میهمان ناخوانده می تواند زباله های غیر قابل تجزیه پلاستیکی ؛ سموم کشاورزی ؛ فاضلاب شهری و صنعتی ؛ زباله های بیمارستانی و شهری و انواع و اقسام آلودگی ها دیگر باشد . حتی می گویند در چند نقطه شمال به علت اینکه دفن زباله در زمین ناممکن است آنها زباله های خود را رودخانه رها می سازند که خواهی نخواهی این زباله ها نیز راهی دریا می شوند. یکی از مواردی که چند سال پیش در جهان سر و صدا زیادی به پا کرد ریختن زباله های اتمی در دریا بود که کشورهای مجهز به راکتورهای هسته ای زباله های اتمی خود را در دریا کشورهای جهان سوم رها می کردند که واکنشهای شدید دوستداران محیط زیست را بر انگیخت .
3 – بعضی از مردم عادت دارند پربار به مسافرت بروند و در هنگام باز گشت سبکبار بر گردند و آنان در هر کجا و هر منطقه ای که بستر استراحت را خود را انداختند. در همانجا زباله های خود را رها می کنند و کسر شان خود می دانند که زباله های خود را در نزدیکترین سطل زباله بریزند لذا به هر کجا که نظر می افکنی انواع و اقسام زباله ها را خواهی دید . در پاکسازی دریا خزر میزان زباله های که در کنار پلاژ وجود داشت به قدر زیاد بود که با چند کامیون زباله هم پاکسازی نمی شد . اگر گردشگران عزیز این زباله ها به جای رها کردن در طبیعت و یا ساحل آنان به نزدیکترین سطل زباله می ریختند و یا با خود به منطقه ای می برند که امکان تفکیک زباله وجود داشت می بردن شاید اصلا" این فاجعه زیست محیط اتفاق نمی افتاد .
4 – شاید این چند ساعتی که صرف نوشتن این متن گردید صد ها تن آلاینده وارد دریا شده باشد و یا شاید ده سال پیش که فعالان محیط زیست برای تنهای دریاها گریستن به کمکشان شتافتن ای کاش دیگران که می توانستن به کاهش آلودگی دریا کمک کنند ؛ آنان نیز کمی دل می سوزاندن امروز این خبر ناگوار منتشر نمی شد .
5 - ولی سخن آخر اینکه اکثر انسانهاعادت کردن که همیشه هشدارها را نادیده بگیرند و وقتی یک حادثه ناگوار اتفاق افتاد؛ تازه به فکر چاره جوئی می افتند ؛ اگر ما مرگ دست جمعی نهنگ ها و هزاران ماهی و پرنده ها آغشته به نفت واز بین رفتن صخره های اسفنجی و غیره را در دریا جدی گرفته بودیم یا وجود جلبکهای که در عرض چند ماه دریا مرا را کاملا" محاصره کردند ؛ یا وقتی که فریاد طرفداران محیط زیست جهت ورود فاضلابهای صنعتی و شهری به رودخانه ها که به دریا می ریخت را نشینده گرفتیم و یا لبخند زیرکانه خیلی از آدمهای زرنگ که هر بلای بر سر محیط زیست آوردند و به راحتی از دست قانون فرار کردن ندیده بودیم و به این راحتی از کنار آن نمی گذشتیم شاید امروز در سوک مرگ دریاهایم نمی نشستیم
ای کاش مسئولین همین امروز نیز به فکر چاره جوئی برای فردا باشند که آینده کودکانمان را به خاطر راحتی این چند روزه دنیا خراب نکنیم
۱ روز قبل
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر