شايد فردا دير باشد

این مقاله که توسط بنده تهیه شده است و در مورخه 1389/2/7 در روزنامه همشهری به چاپ رسیده است
«ورود به دشت لاله‌هاي واژگون كه از بي‌نظير‌ترين جاذبه‌هاي ديدني و گردشگري كشورمان در چهارمحال‌و‌بختياري است ممنوع شد»؛ اين خبري بود كه اخيرا روي خروجي يكي از خبرگزاري‌ها قرار گرفت.
براساس اين خبر، به‌مدت 3سال از ورود بازديدكنندگان به دشت لاله‌هاي واژگون استان چهار‌محال‌وبختياري جلوگيري مي‌شود. علت اين تصميم، تخريب بي‌رويه اين دشت و خطر انقراض اين‌گونه گياه نادر اعلام شده است؛ وضعيت ناگواري كه سبب شده مردم براي 3‌سال از ديدن اين طبيعت زيبا محروم شوند.

طي چند سال اخير به‌ويژه از سال‌1384 به بعد، به همت برخي تشكل‌هاي زيست‌محيطي از جمله ديد‌بان كوهستان انجمن كوهنوردان ايران و نيز تعدادي از فعالان محيط‌زيست استان‌هاي تهران و مازندران، اقداماتي براي حفاظت از دشت شقايق منطقه لار و دامنه‌هاي كوه دماوند صورت گرفته است. در عين حال همواره بيم آن مي‌رود شقايق‌هاي دشت لار هم به روزگار لاله‌هاي واژگون استان چهارمحال‌وبختياري دچار شوند؛ از اين رو، ضروري است اين هشدار را جدي بگيريم و نگذاريم اين فاجعه در دشت لار اتفاق بيفتد. آنچه در پي مي‌آيد مقاله‌اي است در همين زمينه به قلم يكي از فعالان محيط‌زيست.
پيش از آنكه به اصل مطلب بپردازم ذكر 2 خاطره را خالي از لطف نمي‌بينم؛ 2 خاطره‌اي كه به فاصله زماني 24‌سال روي داده است.
خاطره اول: در سال‌1360 كه در شهرستان گلپايگان دانش‌آموز بودم دوست و همكلاسي‌اي داشتم كه از اهالي خوانساربود. او در يك روز جمعه بهاري بنده و تعدادي از همكلاسي‌ها را براي ديدن دشت لاله‌هاي واژگون آن ديار دعوت كرد. در پي اين دعوت، يك روز جمعه در دشت لاله مهمان ايشان بوديم. آن روز، وقتي ما مي‌خواستيم وارد دشت لاله بشويم پدر دوست بنده چند نكته را به ما تذكر داد. نخستين تذكر اين بود كه چون فصل بهار است و اكثر زنبوردارها كندوهاي خود را به اين منطقه آورده‌اند و منطقه پر از زنبور عسل است به كندوها نزديك نشويد چون گرفتار نيش زنبورها مي‌شويد. همچنين مواظب باشيد به هيچ عنوان زنبوري را نكشيد چون هر زنبور سرمايه‌اي محسوب مي‌شود.
دومين تذكر اين بود كه از رفتن به ميان گل‌ها خودداري كنيد چون منطقه پر از مار سمي است و احتمال نيش زدنشان زياد است. همچنين اگر شما مسيري در ميان گل‌ها باز كنيد با پامال‌كردن گل‌ها باعث نابودي آنها مي‌شويد. او اعتقاد داشت كه دشت لاله‌هاي واژگون يك منبع اقتصادي براي زنبورداران خوانساري محسوب مي‌شود. او مي‌گفت اگر يك سال گل‌هاي دشت كم شود و يا گل ندهد زنبورداران بايد براي امرار معاش به مناطق اهواز و آبادان كوچ كنند كه جابجايي كندوها و اجاره دشت گل و پرداخت دست مزد كار برايشان بسيار دشوار است.
آن روز به‌خوبي و خوشي گذشت تا نزديك عصر كه چند گردشگر در آن مناطق تعدادي پياز گل لاله كنده بودند كه با اعتراض چند نفر از بوميان منطقه روبه‌رو شدند و غائله‌اي برپا شد. از آن روز تا‌كنون مردم بومي حفاظت از اين لاله‌ها را برعهده دارند و اگر تاكنون اين دشت زيبا مصون مانده مديون زحمات همين مردم است.
تلاش براي حفاظت از دشت شقايق
خاطره دوم: از سال‌ ‌1384 به بعد كه ديد‌بانان دشت شقايق دماوند فعال شدند تعدادي از تشكل‌هاي زيست‌محيطي با هزينه شخصي خود شروع به نگهباني از دشت شقايق كردند و هر هفته 20الي 30 نفر از فعالان محيط‌زيست به دامنه‌هاي قله دماوند و دشت لار مي‌رفتند كه وظيفه آنان فرهنگسازي و استفاده صحيح از منابع طبيعي بود. اين افراد با پخش بروشورهاي جذاب و گفت‌وگو با كساني كه گل‌هاي شقايق را مي‌كندند يا براي گردش به اين مناطق آمده بودند ولي نكات زيست‌محيطي را مراعات نمي‌كردند سعي مي‌كردند اهميت حفاظت از شقايق‌ها را خاطرنشان كنند.
اين دوستان گاهي ناگزير برا‌ي جلوگيري از ورود خودروها به دشت شقايق برخي ورودي‌ها را مي‌بستند. در يكي از روزهاي جمعه، خانمي كه از ظاهر او برمي‌آمد از خانواده‌اي متمول باشد تعداد زيادي پيازهاي گل شقايق را كنده بود و با خود به سمت ماشينش مي‌برد كه با تذكر يكي از ديد‌بانان دشت شقايق روبه‌رو شد. اما در واكنش به اين اعتراض شروع به فحاشي كرد و از طرفي خانواده‌اش به دفاع از وي با حافظان شقايق‌ها در‌گير شدند سرانجام پليس به منطقه آمد.
در نخستين گام، پليس از ديد‌بانان دشت شقايق پرسيد كه چه مسئوليتي داريد و اصلا چه كاره هستيد كه راه را بر مردم مي‌بنديد و مزاحم آسايش مردم مي‌شويد؟ خوشبختانه ديد‌بانان توانستند با استدلال، مأموران پليس را كه از پرسنل وظيفه بودند مجاب كنند كه حفاظت از شقايق‌ها تا چه اندازه اهميت دارد ولي معلوم نيست كه اگر ماموران مجاب نمي‌شدند كار به كجا ختم مي‌شد. اين بيش از هر چيز ضرورت فرهنگسازي و ارتقاي دانش زيست‌محيطي در ميان ضابطان قانون را خاطرنشان مي‌سازد.
حال با توجه به 2 موردي كه ذكرشد، نيز با توجه به هشدار يكي از متخصصين و فعالان محيط‌زيست كه گفته است اگر تخريب منابع طبيعي و محيط‌زيست با اين سرعت ادامه داشته باشد ما آخرين نسلي هستيم كه بسياري از پديده‌هاي طبيعي و زيست‌محيطي را خواهيم ديد و نسل‌هاي بعد از ما، در كتاب‌ها از اين موضوعات آگاه مي‌شوند. ضروري است با سازوكارهاي مناسب مانع تخريب دشت‌هاي شقايق شويم؛ ثروتي بالقوه كه مي‌تواند با رونق صنعت اكوتوريسمي به منبع درآمدي عظيم تبديل شود و شمار قابل توجهي اشتغال ايجاد كند. براي دستيابي به اين امر چند پيشنهاد ارائه مي‌شود.
پيشنهادها
1 – مسئولين محيط‌زيست و منابع طبيعي استان‌هايي كه دشت‌هاي طبيعي يا تالاب‌ها يا مناطق جنگلي در آنها واقع شده است، در سفرهاي استاني هيأت دولت پيش از آنكه ديگر ارگان‌ها جهت جاده كشي و تخريب آنها طرح پروژه‌اي ارائه دهند براي حفاظت از اين مواهب الهي مصوب استاني تهيه كنند و با ارائه به هيأت دولت، حفاظت از اين منابع را رنگ و لعاب قانوني بدهند.
2- رياست سازمان حفاظت محيط‌زيست، رياست سازمان جنگل‌ها، وزير جهاد كشاورزي و متخصصان محيط‌زيست و منابع طبيعي كه امكان دسترسي به رئيس‌جمهوري و هيأت دولت را دارند با برگزاري جلسات، آنان را از تخريب محيط‌زيست و منابع طبيعي آگاه كنند تا در فعاليت‌هاي سازماني خود محيط‌زيست را در اولويت اول قرار دهند.
3– با توجه به كمبود پرسنل حفاظت از منابع طبيعي و محيط‌زيست، سازمان‌ها و ادارات مسئول در امور مشاركت‌هاي مردمي تعارف و وعده وعيد را كنار بگذارند و با عمل جدي جهت سپردن بعضي از مسئوليت‌هاي حفاظتي به تشكل‌هاي مردمي از تخريب اين منابع جلوگيري كنند.
4– با توجه به شعار اشتغال‌زايي، بخشي از بودجه‌هاي مشاركت‌هاي مردمي را براي حفاظت صحيح از محيط‌زيست و منابع طبيعي در اختيار جوانان فعال محيط‌زيست شهرستاني قراردهند تا از مهاجرت آنان به تهران و شهرهاي بزرگ جلوگيري شود.
5– سازمان‌هاي مردم نهاد و دوستدار محيط‌زيست همچنان به كار فرهنگسازي در ميان مسئولين و مردم مخصوصا در ميان قشر كودكان، نوجوانان، جوانان و افراد تحصيل كرده ادامه دهند.


http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=113006